اهمیت و مفهوم تفکر استراتژیک
تفکر استراتژیک همانطور که از نامش مشخص است نوعی فکر کردن است. نوعی از انواع تفکر است که کمک می‌کند تا از گرفتن تصمیمات بد، رخ دادن اتفاقات ناخوشایند و همچنین از اتلاف منابع، جلوگیری شود. تفکر استراتژیک یک دید جامع و کل نگر است که در راستای چشم انداز و ماموریت تعریف شده ما گام بر‌می‌دارد و به تصمیم‌گیری‌های ما جهت می‌دهد.
آیا برنامه ریزی استراتژیک همان تفکر استراتژیک است؟
وقتی صحبت از استراتژی به میان می آید، افراد بیشتر به یاد برنامه ریزی استراتژیک، اجرا و کنترل آن میفتند و اغلب از تفکر استراتژیک که مقدم بر هر نوع سند و برنامه با محتوای استراتژی است، غافل هستند.
خروجی برنامه استراتژیک صرفا یک برنامه خواهد بود در حالی که تفکر استراتژیک یک نوع دیدگاه و نگرش است که به ما کمک می‌کند تا منابع خود را بهتر بشناسیم و آنها را به درستی ارزیابی کنیم و از فرصت‌های موجود بر سر راه خود به شکل بهینه‌تری استفاده نماییم. بنابراین پاسخ «خیر» است!
داشتن تفکر استراتژیک پیش نیاز برنامه ریزی استراتژیک است. هر دو با هم ارتباط متقابل دارند و مکمل یکدیگرند. به بیان دیگر، تفکر استراتژیک را می‌بایست «روح استراتژی» و برنامه ریزی استراتژیک را «کالبد فیزیکی استراتژی» دانست.
به طور کل «برنامه استراتژیک» برنامه‌ی رشد در محیط رقابتی است برای اینکه سازمان را به سمت بلوغ و تکامل بِبَرد.
با توجه به دنیای پُرسرعت و پُر از تغییری که امروزه در آن زندگی می‌کنیم و شاهدش هستیم، شاید این حرف اشتباه نباشد که دیگر خیلی نمی‌توان به اسناد و برنامه‌های استراتژیک سنتی اتکا کرد، چرا که این روش‌ها و برنامه های استراتژیک معمولا بلندمدت تعریف می‌شوند و این حجم از تغییرات سریع و ابهامات موجود در دنیای امروزی، مانع از اجرای صحیح اینگونه برنامه‌ها خواهند شد؛
پس تکلیف چیست؟!
برخی از صاحب نظران و متخصصان، داشتن تفکر و ذهنیت استراتژیک را شکل تکامل یافته و جایگزین برنامه ریزی استراتژیک می‌دانند. آنان معتقدند تفکر استراتژیک مهارتی است که یادگیری و تقویت آن می‌تواند به ما در انتخاب روش‌های بهینه و اتخاذ تصمیمات باکیفیت در مواقع مواجهه با چالش‌های بوجود آمده کمک کرده و اثربخش‌تر عمل کند. به همین دلیل امروزه شاهد آن هستیم که «استراتژی» در حال عبور از پارادایم «برنامه ریزی» به سوی «تفکر استراتژیک» است.
از ویژگی‌های مهمی که یک استراتژیست یا یک متفکر استراتژی باید دارا باشد، توانایی و تسلط بر «تحلیل و ترکیب» است. «تحلیل» برای اتصال داده‌ها لازم است و «ترکیب» باعث کشف واقعیت‌ها و نتیجه‌گیری از میان جمع‌بندی‌های انجام شده می‌شود.
البته که برای درک مفاهیم حوزه استراتژی می‌بایست تمامی موضوعات مربوط به تفکر استراتژیک، مدیریت استراتژیک، برنامه‌ریزی استراتژیک (تهیه و تدوین، اجرا و کنترل استراتژیک) و... را مطالعه کنید و یاد بگیرید تا بتوانید با اجرا و به کارگیری آنها در حرفه و زندگی شخصی خود، موفق‌تر عمل کنید.
آیا تفکر استراتژیک فقط در کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد یا زندگی شخصی نیز کاربرد دارد؟
این طرز فکر که تفکر استراتژیک فقط در کسب و کار استفاده می‌شود و همچنین صرفا مخصوص مدیران ارشد و صاحبین کسب و کار هست (سطوح بالا)، طرز فکری اشتباه است! چرا که تقویت و به کارگیری هر نوعی از تفکر می‌تواند در تمام سطوح (فردی، گروهی و سازمانی) و حتی در زندگی شخصی افراد نقش به سزایی داشته باشد و کیفیت زندگی را بهتر کند.
تفکر استراتژیک ابتدا در سطح افراد شکل می گیرد، پس از آن بین افراد به شکل تفکر گروهی نمایان می‌شود، سپس در سطح سازمان نمود پیدا می‌کند.
به طور طبیعی چه در زندگی شخصی و چه در کسب و کار، یکسری منابع وجود دارند که محدود هستند؛ و حالا قرار است صاحب آن منابع با استفاده از همان منابع محدودی که در اختیار دارد، بتواند به اهداف مورد نظر خود که برای کار و یا زندگی شخصی‌اش تعیین کرده دست یابد بنابراین، اگر نتواند این منابع را به درستی شناسایی و مدیریت کند و از آنها حداکثر استفاده را بِبَرد، یقینا در رسیدن به اهداف خود باز می‌ماند و دچار مشکل می‌شود.
سعی ما بر این بود با توضیحات بیان شده، شما را با مفهوم تفکر استراتژیک آشنا کرده و با بیانی ساده اهمیت استراتژیک فکر کردن را برای شما بازگو نماییم؛ اما خوب است در پایان یک تعریفی از تفکر استراتژیک نیز داشته باشیم:
تعریف تفکر استراتژیک (Strategic Thinking)
«تفکر استراتژیک» یک فرآیند ذهنی است که در زمینه تصمیم گیری و در راستای دستیابی به اهداف و رسیدن به موقعیت و جایگاهی خاص در بازار از آن استفاده می‌شود.
در واقع تفکر استراتژیک یک نوع مهارت است که قبل از آشکار شدن نتایج و عینیت پیدا کردن، ابتدا در ذهن شکل گرفته و نقش می‌بندد، سپس با توجه به آن ذهنیت و مجموعه تصمیمات و اقداماتی که بر اساس آن انجام می‌گیرد، تحقق می‌یابد.
پیشنهاد ویژه...!
دوره آموزشی تفکر استراتژیک به بیان ساده
