طراحی محصول چیست و انواع طراحی محصول و عوامل موثر بر آن چه هست؟
طراحی محصول را تولید، ارائه ایده، توسعه مفهوم، آزمودن و در نهایت ساخت یا پیاده سازی شیئی فیزیکی یا یک نوع از خدمات تعریف می کنند. طراحان محصول، ایده ای را در ذهن خود تصور می کنند و سپس آن را در پیکره یک محصول، مشهود و متجسم می کنند. این طراحان با مسائلی از قبیل فناوری، ارگونومی (رعایت تناسبات اندام سنجی در ابعاد و فرم)، قابلیت کاربری، دانش مواد و کیفیت سر و کار دارند.
دانش طراحی محصول (Product Design) در دهه های اخیر تبدیل به یکی از اصلی ترین ارکان علمی و هنری برای ساخت، تجاری سازی و ارائه ایده ها و اختراعات و دستاوردهای بشری شده و با اطمینان خاطر می توان عنوان داشت که تولید محصول بدون بکار بستن این رکن، هر میزان هم که ایده محصول بدیع و خلاقانه باشد، در رقابت با محصولات رقیب در بازارهای تجاری محکوم به شکست خواهد بود، به این جهت استفاده از یک طراح مجرب و یا یک تیم طراحی کارآزموده برای طراحی محصول، بسیار با اهمیت بوده و به شاه کلید ورود به بالاترین درجات رقابت تجاری محصولات تبدیل شده است.
انواع طراحی محصول
اکثر محصولات طراحی شده در دو دسته کلی قرار می گیرند:
تقاضا-نوآوری کششی:
تقاضا-کشش زمانی اتفاق می افتد که طرح یک محصول مستقیما بتواند در موقعیتی از بازار مفید واقع شود. طرح جدید در جهت حل مشکلِ طرح موجود کار می کند. این رویداد هنگام تولید محصول جدید یا تغییر محصول موجود اتفاق می افتد.
اختراع-نوآوری فشاری:
با پیشرفت علم و فناوری، نوآوری پدید می آید و این نوآوری در مسیر تحقیق یا طرح خلاقانه محصولی جدید رشد می کند.
پیشنهاد می شود مقاله مربوط به " سطوح نوآوری در طراحی محصول چه هست؟ " را نیز حتما مطالعه نمایید.
عوامل موثر بر طراحی محصول و نکات لازم و ضروری مربوط به طراحی محصول
هزینه و صرفه اقتصادی:
تناسب میان هزینه های تولید و سود حاصل از فروش باید در طراحی محصول لحاظ شود. یکی از مهمترین اصول طراحی محصول و عوامل موثر بر طراحی محصول "هزینه تولید" است که شامل هزینه های مواد اولیه و نیروی انسانی و... است. این هزینه ها روی سیاست های قیمت گذاری تاثیر می گذارند که باید با ارزش محصول نزد مشتری هم خوانی داشته باشد.
صرفه اقتصادی در فرآیند طراحی محصول نیز از واجبات است. هدف بخش تولید این است که محصول با حداقل هزینه های ممکن تولید شود تا سود حاصل از آن به حداکثر برسد و فروش محصول تضمین شود. محصولی که به ناچار با هزینه های زیادی تولید شده است قیمت بالاتری خواهد داشت و مشتری ها را فراری می دهد. این معضل اغلب به طراحی مجدد محصول و کاهش کیفیت آن می انجامد.
مصالح و مواد اولیه:
اینکه مواد مورد نیاز به راحتی قابل دسترسی باشند، در طراحی محصول موضوع موثری است. علاوه بر آن لازم است از پیشرفت های جدید در زمینه فناوری غافل نباشید.
نیازهای مشتری و تطابق با نیازها و ویژگی های انسان:
یک عامل تاثیرگذار مهم و مشخص در طراحی محصول، مشتری و نیازهای اوست. تسخیر مشتری طی مراحل نظری و برنامه ریزی به اندازه برانگیختن او در برابر هرگونه نمونه اولیه ضروری است. حتی اگر نیاز به استفاده از یک فناوری پیشرفته و اضافه کردن قابلیتی هیجان انگیز به محصول موجب کاهش علاقه و همچنین ایجاد احساسات منفی در مخاطب می شود باید از آن چشم پوشی کرد. محصول باید کاربر پسند باشد و با عملکرد خود موجب آسایش شود. شاید لازم باشد با توجه به معیارهای انسانی تغییراتی در طراحی محصول ایجاد شود تا محصول پاسخگوی نیازهای اساسی باشد.
شهرت کارخانه:
شهرت کارخانه مایه افتخار است، به همین علت ممکن است لازم باشد طراحی خاص یک محصول یا ترکیب رنگ و قابلیت های آن با توجه به این شهرت تعیین شود. شاید لازم باشد نماد شرکت برای اهداف خاصی به شیوه ای ظریف و نامحسوس یا واضح و آشکار روی محصول درج شود. شاید لازم باشد قابلیت هایی که شهرت کارخانه به آنها وابسته است در طراحی پیاده شوند.
کارایی:
محصول قرار است چه مشکلاتی را برطرف کند؟ کارایی و نحوه استفاده محصول روی طراحی آن تاثیر می گذارد. شاید مخاطب محصول را تحت تاثیر خصوصیات جانبی یا ظاهر زیبای آن خریداری کند، اما رضایت خاطر و بقای فروش تنها زمانی اتفاق می افتد که محصول بیشترین بازده را داشته باشد.
زیبایی شناسی و مد:
بسته به موقعیت شاید لازم باشد محصول مطابق مد روز یا با شکل معینی ظاهر شود تا ظاهر محصول بیانگر فناوری آن باشد. همچنین ممکن است این امر روی فرآیند پیش بینی شده تولید محصول نیز تاثیرگذار باشد. گرایش ها و مد رایج هم روی طراحی برخی محصولات تاثیر دارند. در طراحی محصول باید در نظر گرفته شود که مشتری ها خواستار بروزترین محصولات هستند. طراحی زیبا، ادراکات مشتری را تغییر می دهد و تجربه لذت بخش تری از خرید را برای او به ارمغان می آورد. گاهی هم ممکن است ظاهر در برابر کارایی اهمیت چندانی نداشته باشد، اما اگر چندین محصول مشابه دیگر در بازار موجود باشد ظاهر محصول عامل برتری آن خواهد بود.
فرهنگ:
اگر محصول برای بازاری با فرهنگ به خصوص طراحی می شود، باید در طول فرآیند طراحی محصول این موضوع را به یاد داشته باشید. محصولی که در یک فرهنگ مقبول است ممکن است در فرهنگ دیگری توهین آمیز تلقی شود و برای مخاطبی با فرهنگ متفاوت جذاب نباشد.
محیط زیست:
توجه به محیط زیست نیز در طراحی محصول مهم است و از ملاحظات لازم هنگام طراحی محصول بشمار می رود. امروزه اغلب مشتری ها بیش از پیش از معضلات محیط زیست آگاه هستند و به آن اهمیت می دهند. قابل بازیافت بودن مواد بکار رفته، نحوه تجزیه محصول پس از پایان عمرش و نحوه تجزیه بسته بندی آن از مواردی هستند که باید در نظر داشته باشید.
تعمیر و نگهداری:
طراحی محصول باید به گونه ای باشد که تعمیر و اعمال تغییرات در محصول آسان باشد. طراحان محصول، تولیدکنندگان و کارگران تعمیر و نگهداری، محصولی را که از قطعات کوچک تر ساخته شده است بیشتر می پسندند. هر چقدر قطعات محصول کارکرد مستقل و ساده تری داشته باشد، محصول منعطف تر خواهد بود؛ بنابراین در صورت نیاز به طراحی مجدد می توان به جای تغییر دادن کل طرح، قطعات اصلی را تغییر داد؛ تولید کننده به سادگی می تواند عوامل مشکل ساز را بدون ایجاد تغییر در کل فرآیند تولید به سادگی اصلاح کند و نیازی نخواهد بود کارگران تعمیر و نگهداری همه قطعات را از یکدیگر جدا کنند، اینگونه در زمان تعمیر صرفه جویی می شود.
نوآوری های قابل توسعه (مانند نوآوری در زیبایی و نوآوری در استفاده)، احساسات مثبت اما با شدت کم را در استفاده کننده یا مصرف کننده برانگیخته می کند، در حالیکه نوآوری های ریشه ای و بنیادین (مانند نوآوری در مفهوم و نوآوری در ارزش های سمبولیک)، تغییرات زیادی را در احساسات مصرف کننده ایجاد کرده و وضعیت و پیکره محصول را دگرگون می کند.
ضرورت و اهمیت توسعه محصولات جدید
با توجه به تغییر ذائقه و سلیقه مصرف کنندگان و همچنین تحولاتی که در شرایط رقابت و تکنولوژیک پیش می آید، یک کسب و کار نمی تواند و نباید منحصرا به محصولات و خدمات فعلی خود متکی باشد از طرف دیگر مشتریان نیز خواهان کالاهای جدید و کالاهای پیشرفته تر هستند لذا توسعه محصول جدید بخش مهمی از هر تجارت است و فرصت های رشد و مزیت رقابتی را برای کسب و کارها فراهم می کند.
توسعه محصولات جدید به ما کمک خواهد کرد موقعیت رقابتی و انحصاری خود را حفظ کنیم، به استفاده بهتر ما از منابع کمک می کند و ظرفیت تولید و سود شرکت را افزایش خواهد داد. این فرآیند به ما کمک خواهد کرد تا از رده خارج شدن محصولات خود جلوگیری کنیم. بنابراین ارائه محصولات جدید برای حفظ سود مورد انتظار، برای شرکت ها ضروری است. جالب است بدانید، طی بررسی که در سال ۱۹۹۱ در بیش از ۷۷0 شرکت آمریکایی صورت گرفته است، نتایج گویای آن است که حدود "یک سوم" از سود این شرکت ها به واسطه محصولات جدیدی بوده است که عرضه کرده اند و این آمار در حالی است که این بررسی در سال ۱۹۷۷، مقدار "یک پنجم" را نشان داده بود.
کسب و کارهای پیشرو در سراسر جهان این حقیقت را دریافته اند که توسعه محصول جدید و بهبود محصول موجود، نقش خون برای ادامه حیات بسیاری از تولید کنندگان موفق را ایفا می نمایند.
